Odkąd wizja wysokich rachunków za ogrzewanie stała się niestety faktem, warto zadbać, by zapotrzebowanie energetyczne naszych domów było jak najniższe. Specjaliści Saint-Gobain w Polsce przedstawiają kilka złotych zasad zrównoważonego budownictwa, które pozwolą znacząco podnieść bilans zysków energii względem jej strat w ujęciu rocznym oraz zwiększyć wydajność energetyczną nowo powstających lub poddawanych modernizacji obiektów mieszkalnych.
Efektywność energetyczna budynku
Gwałtownie rosnące ceny energii już teraz zmieniają nasze podejście do oszczędzania. Jednak samo gaszenie świateł czy odłączanie nieużywanych urządzeń od zasilania to zdecydowanie za mało. Okazuje się bowiem, że aż 70% kosztów użytkowania domu ponosimy za ogrzewanie. Aby móc oszczędzać energię i tym samym cieszyć się niższymi rachunkami, inwestycja w wysokiej sprawności instalacje grzewcze czy systemy energetyki odnawialnej nie wystarczy, jeśli cała konstrukcja budynku nie będzie odpowiednio przygotowana.
Po pierwsze – efektywność energetyczna
Efektywność energetyczna domu określa odpowiedni stopień przygotowania budynku do zapewniania komfortu jego użytkownikom przy możliwie jak najniższym zużyciu energii do ogrzewania i chłodzenia pomieszczeń, wentylacji powietrza czy podgrzewania wody oraz jak najniższych kosztach eksploatacji. Dom efektywny energetycznie jest zatem gwarancją mniejszych rachunków, oszczędności surowców naturalnych i niższej emisyjności.
Minimalne wymagania w zakresie efektywności energetycznej projektowanych, wznoszonych czy modernizowanych budynków zostały określone w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, tzw. WT 2021. Aktualne Warunki Techniczne opisują maksymalne dopuszczalne zapotrzebowanie domu jednorodzinnego na energię pierwotną EP.
Energia pierwotna EP to energia pochodząca ze „źródła”, czyli z pierwotnych nośników energii, np. węgla kamiennego, ropy naftowej czy gazu ziemnego. Jej wartość uwzględnia roczne zapotrzebowanie budynku na energię niezbędną do ogrzewania i chłodzenia domu, wentylacji mechanicznej czy przygotowywania ciepłej wody na potrzeby jego mieszkańców, wliczając w to wszelkie straty energii poniesione, zanim trafi ona do odbiorcy – a więc przy jej wytwarzaniu, magazynowaniu i przesyle. Wartość EP zależy od sposobu ogrzewania domu i rodzaju zużywanego do tego celu paliwa. Poszczególnym nośnikom energii przyporządkowane są tzw. współczynniki nakładu wytworzenia nieodnawialnej energii pierwotnej wp, które ilustrują, jak bardzo obciążające dla środowiska jest wyprodukowanie z nich energii końcowej. Na przykład dla węgla kamiennego wp wynosi 1,1, dla elektryczności pobieranej z sieci 2,5, zaś dla energii słonecznej wp = 0,0[1].
Zgodnie z Warunkami Technicznymi 2021 wartość energii pierwotnej nie może przekraczać 70 kWh/(m2∙rok). Chcąc zapewnić budynkom odpowiednią efektywność energetyczną, należy zadbać o ich bilans energetyczny, tzn. o to, by wewnętrzne i zewnętrzne zyski ciepła przewyższały straty, dzięki czemu system grzewczy będzie potrzebował mniej energii.
[1] Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 12 kwietnia 2022 r.
Schemat efektywności energetycznej domu. Energia pierwotna, końcowa i użytkowa. Źródło: A. Kubrak-Jusińska, P. Wereski, „Zrównoważone budownictwo Saint-Gobain. Słowniczek pojęć”, czerwiec 2022.
Więcej ciepła w środku
Termoizolacja odgrywa niezwykle ważną rolę w obniżaniu zapotrzebowania domów na energię niezbędną do utrzymania odpowiedniej temperatury we wnętrzach budynku w cyklu rocznym. Dobrze zaprojektowany dom zatrzymuje we wnętrzach energię słoneczną, która ogrzewa pomieszczenia zimą, zaś dzięki odpowiednim systemom zacieniającym zapobiega przegrzewaniu się budynku w cieplejszych miesiącach. Uzyskujemy tym samym niższe zapotrzebowanie na energię użytkową. A skoro nasz dom jest w stanie efektywniej zarządzać ciepłem, możemy zastosować instalacje grzewcze i systemy wentylacji o dużo mniejszym zapotrzebowaniu na energię – z ulgą dla portfela oraz środowiska.
Na co zwrócić uwagę przy wyborze materiałów budowlanych? Na współczynniki przenikania ciepła U, które określają, jak wiele ciepła zostanie zatrzymane wewnątrz budynku. Im niższą mają wartość, tym korzystniej dla bilansu cieplnego domu. W Warunkach Technicznych 2021 uwzględniono dokładne wartości tych parametrów dla poszczególnych przegród zewnętrznych budynku (poziomych i pionowych) oraz stolarki okiennej. I choć w perspektywie najbliższych lat przepisy prawdopodobnie ulegną dalszemu zaostrzeniu, już teraz domy spełniające WT 2021 charakteryzują się na tyle niskim zużyciem energii, by pozwalać nam znacząco oszczędzać.
Budujemy nowy dom…
Kiedy stoimy przed faktem budowy wymarzonego domu, już na etapie tworzenia projektu powinniśmy mieć na uwadze zapobieganie ucieczce ciepła z pomieszczeń na zewnątrz. Stosowanie materiałów o odpowiednich parametrach przenikania ciepła U odgrywają znaczną rolę w zapewnianiu wyższej efektywności energetycznej. Na co jeszcze należy zwrócić uwagę?
– Jakość wykonania konstrukcji domu, tzn. odpowiednia izolacja przegród budowlanych oraz redukcja mostków cieplnych, ma wpływ na wartość zapotrzebowania budynku na energię użytkową. Istotną rolę w tym procesie odgrywa także usytuowanie obiektu względem kierunków świata. Umieszczenie dużych okien od strony południowej pozwala generować wyższe zyski z energii słonecznej zimą, zastosowanie elementów zacieniających okna na elewacji południowej (markizy, żaluzje) ochroni wnętrza przed przegrzaniem latem. Na bilans energetyczny wpływ ma również odpowiednie rozmieszczenie pomieszczeń (te nieogrzewane powinny znajdować się od strony północnej tak, by stanowić dodatkowy bufor ciepła) czy szczelne oddzielenie części ogrzewanej budynku od nieogrzewanej. Duże znaczenie ma także prosta bryła i zwarty kształt obiektu, które wpływają na mniejsze straty ciepła oraz poprawiają bilans zysków i strat ciepła w ujęciu rocznym – radzi Piotr Wereski, Kierownik Rozwoju Systemów PREFAB i Inicjatyw Wspólnych Saint-Gobain.
…i modernizujemy stary!
A co w przypadku domów już wybudowanych? Poprawa ich efektywności energetycznej to na pewno nie lada wyzwanie. Możemy dostosować je do obecnych wymogów budowlanych, przeprowadzając ich renowację, ze szczególnym uwzględnieniem termomodernizacji. Inwestycja w nowoczesne materiały o dobrych właściwościach izolacyjnych, z pozoru kosztowna, przyniesie długofalowe korzyści i w niedługim czasie zwróci się nam z nawiązką – w postaci niższych rachunków za energię.
Nie zapominajmy też o korzyściach dla środowiska naturalnego, jakie niesie dobrze skonstruowany, energooszczędny dom. Redukcja emisji CO2, niższe zużycie energii ze źródeł nieodnawialnych czy nawet całkowite ich zastąpienie poprzez OZE – „zielony” dom to także zielona planeta.
Opracowanie na podstawie materiałów Glassolutions Polska
